قابلیت سنجی و ارزیابی ایجاد مسیرهای پیاده در بافت های تاریخی و کهن (نمونه موردی: بافت مرکزی شهر تهران - منطقه 12)

از میان تمام آن نکاتی که در شهرهای دوره مدرن به فراموشی سپرده شد، حرکت پیاده اگر مهمترین نباشد، یکی از مهمترین هاست. با اختراع خودروی شخصی و افزایش روز افزون آن، شهرها وارد چرخه معیوب احداث و تعریض خیابان و به تبع آن، افزایش خودرو و مشکلات تردد و نیاز به احداث خیابان های جدید شدند. این قضیه در مورد مراکز تاریخی و کهن شهرها که روزگاری مملوء از حضور اجتماعی افراد بودند و سازمان یافتن آنها بر اساس اصل پیاده محوری بود، بیشتر نمود پیدا می کرد و زوال زندگی در این مراکز را سبب می شد. افزایش تعداد خودروی شخصی و به دنبال آن آلودگی روز افزون هوا، انحطاط مراکز تاریخی شهرها، افت کیفیت فضاهای شهری و افول ارزش های بصری، مشکلات رفت و آمد ناتوانان و... از یک سو، و پیدایش و گسترش مفاهیم مربوط به شهر پایدار و شهر سالم نیز از سوی دیگر، باعث شد تا در چند دهه اخیر، واکنش-های گسترده ای علیه سلطه حرکت موتوری صورت گیرد تا آنجایی که امروزه کیفیت و جذابیت عرصه های عمومی شهری به ویژه محدوده های پیاده، به یکی از مهمترین خواسته های شهروندان و معیارهای سنجش سرزندگی یک شهر تبدیل شود و تلاش برای باززنده سازی فضاهای کهن شهری به کمک این هنجار، در دستور کار مدیریت شهری جوامع مختلف قرار گیرد. اما به نظر می رسد که با وجود گذشت بیش از چهار دهه از انجام اقدامات عملی مرتبط توسط شهرهای پیشرو، تاکنون در کشور ما آنچنان که باید به فضاهای حرکتی پیاده در سطح شهرها توجه نگردیده و حتی اهمیت این مسأله برای بسیاری از دست اندکاران امور شهری، شناخته شده نیست. از این رو، موضوع پایان نامه حاضر بر اساس همین ضرورت و به منظور تبیین و معرفی بیشتر این مقوله در ایران و در قالب نمونه موردی بافت مرکزی شهر تهران (منطقه 12)، انتخاب گردیده است. اگرچه برنامه ریزی برای ایجاد مسیرهای پیاده از ابعاد گوناگونی قابل بررسی است، اما هدف اصلی از انجام این پژوهش، ارتقاء کیفیت محیطی خیابان از طریق مکانیابی محورهای مناسب برای ایجاد مسیر پیاده در بافت تاریخی و کهن شهر تهران همراه با تفکری استراتژیک (راهبردی) و در قالب رویکرد برنامه ریزی طراحی محور می باشد. از این رو، پس از بیان کلیات پژوهش، مبانی نظری و جزئیات مرتبط با مسیرهای پیاده و نقش آن در تجدید حیات بافت های کهن تببین گردیده و در این راستا تجربیات مشابه در ایران و جهان نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه با مطالعه منطقه 12 از ابعاد مختلف، مهمترین مسائل و توان های آن در قالب جدول swot استخراج شده است. سپس با بکارگیری مدل های مناسب و تدوین شاخص های مورد نظر، پهنه های مداخله پذیر و در ادامه محورهای مناسب برای ایجاد مسیر پیاده مشخص گردیده است. در نهایت نیز به منظور برنامه ریزی و ساماندهی محور انتخابی، راهبردها و اقداماتی پیشنهاد گردیده اند.